Betere compositie voor spannende foto’s met de cursussen van de mailgroep fotografie
Voorwoord
Bij het bekijken van een foto kunnen verschillende emoties optreden, kunnen we hem mooi vinden, heel bijzonder of juist niet. Gewoonlijk zijn we minder kritisch als het onze eigen foto’s betreft. Onderwerpen zoals de kinderen of kleinkinderen, familieleden, een huisdier of een plaatje van tijdens de laatste vakantie hebben namelijk ook een sterke sentimentele waarde. Buitenstaanders missen deze extra dimensie en gaan dan ook de foto met hun eigen ogen bekijken. Mogelijk ook meer kritisch tegenover bepaalde technische aspecten van de foto. We moeten ons dan ook de vraag stellen: waarom vinden we een foto soms gewoon goed en waarom geeft een andere ons dan weer meer een wauw-gevoel? Reeds van bij de oude Grieken was men er zich van bewust dat bepaalde verhoudingen, binnen een afbeeldingen,schilderij of zelfs binnen de architectuur, maakten dat deze aangenamer waren om naar te kijken. Zij spraken dan ook van de ’goddelijke verhoudingen’. In de Renaissance probeerden kunstenaars een ideaalbeeld van de wereld weer te geven, en liefst zelfs beter dan de werkelijkheid. Ze zochten hiervoor naar harmonieuze composities, die organisatie en evenwicht uitstraalden. Zij kwamen hierbij tot een indeling met lijnen en vlakken : de Gulden Snede.
Wat is de Gulden Snede
De Gulden Snede is een verhouding die binnen de wiskunde wordt aangegeven met de Griekse letter PHI: Φ. Als je de verhouding uittekent in een rechthoek (zoals hiernaast in het plaatje) dan is de verhouding tussen AB en BC hetzelfde als de verhouding tussen BC en AC. In getallen staat Φ gelijk aan (1+√5)/2 en is dus ongeveer 1.61803. De Gulden Snede is dus 1:1.61803.
De regel van derden
Het is duidelijk dat het gebruik van zo een formule binnen de fotografie niet echt praktisch is. Daarom maken we gebruik van een eenvoudigere regel die de Gulden Snede dicht benadert: de regel van derden. De regel van derden is een compositieregel in de fotografie die kan bijdragen tot een interessante foto. Fotografen (en kunstschilders) passen dergelijke regels toe als vuistregel. Men verdeelt een afbeelding in negen gelijke vlakken met twee horizontale en twee verticale lijnen. Een foto waarin een aandachtspunt, zoals het onderwerp van de foto, in het midden wordt geplaatst, is meestal niet erg spannend. Wanneer dit op of rond een van de vier kruispunten van deze lijnen staat, ook wel een sterke plaats genoemd, wordt een foto vaak sterker en dynamischer. Het verschil tussen Gulden Snede en de Regel van Derden is miniem. Maar in de kunst is zo een regel niet absoluut en moet je zeker niet met de meetlat gaan werken. Het buikgevoel is hier dikwijls ook de beste raadgever. Dit zal dus het voornaamste aandachtspunt zijn van deze korte cursus van de mailgroep fotografie van SeniorenNet. Maar zeker niet het enige. Er zijn nog verschillende andere zaken waar we moeten mee rekening houden en waar we de aandacht zullen op trekken.
Horizontaal versus verticaal
Wat we met onze ogen kunnen waarnemen is horizontaal georiënteerd met een verhouding van ± 16:9. Daarom ook dat de moderne televisietoestellen dit formaat van scherm hebben. Horizontale composities worden daarom als natuurlijk ervaren. Maar soms leent een onderwerp zich veel meer voor een verticale compositie. Aan de hand van de verschillende werkjes kunnen we dan ook wijzen op de meest geschikte keuze. In ieder geval blijft de regel van derden van toepassing.
Kijk- en leesrichting
In onze westerse wereld schrijven en lezen we van links naar rechts. Dit wordt ons reeds van jongs af aan zo aangeleerd. We zijn dus gewoon om te beginnen lezen links bovenaan. Dit is een reflex geworden zodat we ook bij het bekijken van een foto onbewust beginnen aan de linker zijde. Het is dan ook belangrijk dat we bij de samenstelling van de foto hiermee rekening houden. Waar moet het hoofdonderwerp staan om de volle aandacht te krijgen en hoe kunnen we het oog bij het binnenkomen van de foto hier naar toe leiden? Hou hiermee ook rekening als je het thema van je foto gaat bepalen. Neem bv een bootje dat links op de foto staat en naar rechts vaart geeft meer de indruk van ergens naartoe te varen. Hetzelfde bootje dat rechts staat en naar links vaart geeft de indruk van terug te keren naar de haven. Eveneens is het zo dat iemand, die van links naar rechts kijkt, de indruk geeft vooruit te kijken, naar de toekomst, terwijl het andersom lijkt dat die eerder terug blikt naar het verleden.
Ruimte
Geef bewegende onderwerpen of personen voldoende ruimte zodat ze niet tegen de rand van de foto dreigen aan te lopen. Zorg er voor de mensen of dieren in de foto kijken en niet buiten de foto.
Symmetrie (of de illusie ervan)
Het is best lastig om objecten/onderwerpen te vinden waarbij de linker en de rechterhelft exact elkaars spiegelbeeld zijn. Maar als de linker- en rechter helft sterk op elkaar gelijken en je zet het onderwerp precies in het midden van je foto dan geef je wel de illusie van symmetrie. Daarmee maak je de compositie sterker. Hierbij gaan we dus kordaat in tegen de regel van derden. Heel belangrijk hierbij is je standpunt te bepalen. Sta je niet precies recht tegenover en in het midden van je onderwerp zal je er niet in slagen om een mooi symmetrisch beeld te bekomen. Zorg er eveneens voor dat de horizon ook mooi horizontaal is. Een en ander kan je eventueel met een fotobewerkingsprogramma wat bijwerken.
De kunst van het weglaten – Less is more
Men heeft al te veel de neiging om te veel op de foto te willen plaatsen zodat het hoofdonderwerp dreigt verloren te geraken in het geheel. Soms is ook een te drukke achtergrond de oorzaak van een rommelige foto. Door handig gebruik te maken van het diafragma zal je hieraan deels kunnen verhelpen door de achtergrond heel wazig te maken.
Het bijsnijden
Tenzij je van plan bent om de foto te laten afdrukken en je gebonden bent aan standaard afmetingen (10x15, 13x18,A5, A4,…), heb je met digitale fotografie alle vrijheid om het formaat van je afbeelding te bepalen. De sensor van je toestel heeft wel een vaste verhouding, meestal 2x3 of 3x4. Met de meeste fotobewerkingsprogramma’s kan je deze foto’s ook wat gaan bijsnijden om andere verhoudingen te bekomen, bv vierkant of panorama. Maak hier gebruik van indien je binnen het standaardformaat er niet in slaagt een goede compositie te bekomen. Zeker bij een close-up portret van een mens, dier, bloem of voorwerp kan je experimenteren met de kadrering. Soms is het mooier om het onderwerp niet in zijn geheel op de foto te zetten! Overdrijf echter niet met het bijsnijden. Als je van een grote foto te veel gaat uitknippen (croppen) en dat kleine stukje dan opnieuw gaat uitvergroten, gaat de kwaliteit van je foto er sterk op achteruitgaan.
Beweeg en kijk
Neen, niet schudden of zwieren met je toestel. Maar verplaats je. Neem je tijd en neem eens een ander standpunt in om te zien van waar je het best je foto kan nemen. Ga ook eens wat dichterbij staan in plaats van telkens te gaan inzoomen. Ga op zoek naar lijnen in het landschap zoals wegen, muurtjes, beekjes die kunnen helpen de aandacht naar je hoofdonderwerp te brengen. Hou hierbij dus zeker de verschillende regels in je achterhoofd als je de foto gaat maken. Probeer er voor te zorgen dat de regel van derden enz. kloppen zonder dat je te veel moet bijknippen in de nabewerking. Het zal de kwaliteit van de foto ten goede komen.
Maar er is meer
Los van wat in de nog volgende cursussen zal behandeld worden zullen we in dit eerste deel nog ingaan op een aantal zaken die belangrijk zijn voor het algemene aspect van je foto. Zaken die voor de gevorderde amateur-fotograaf normaal kunnen lijken, maar voor de beginnende fotograaf niet zo evident zijn. Je moet op zoveel dingen letten dat je soms een of ander over het hoofd ziet. En zelfs bij onze top-leden gebeurt het regelmatig dat ze na een tip van een collega nog wat aanpassingen doen en een zelfde foto een 2e of 3e maal insturen. Daar moet je niet beschaamd over zijn. Opbouwende kritiek kan je zeker helpen om de resultaten te verbeteren. Maar wees vooral kritisch voor jezelf. Bewerk de foto en sla hem op. Wacht een paar dagen en bekijk hem opnieuw. Er is veel kans dat je nog een paar dingen opmerkt die je gaat aanpassen. Hierbij denken we o.a. aan : belichting (en ook contrast tussen licht en schaduw) kleuren (is er geen kleurzweem aanwezig) nabewerking (heb je soms niet overdreven bij het oplichten of verscherpen) zijn er geen storende elementen of vlekjes die we kunnen wegwerken en nog zoveel meer
Samengevat
Deze eerste cursus uit een reeks van vijf is veelomvattend en vormt de basis van een goede fotografie. Stap per stap zal je je foto’s zien verbeteren. En lukt het niet direct, geen nood. Even opnieuw beginnen. Wij hebben de tijd en het geduld om jullie er door te helpen. Weldra sta je dan ook klaar om de volgende reeks lessen aan te vatten. Verwacht je al maar aan een reeks van complimentjes van de vrienden en familieleden aan wie je je kunstwerkjes zal tonen. En laat ons afspreken. Over een paar weken (of maanden volgens jullie eigen ritme) spreken we elkaar. Je haalt een paar foto’s van nu boven en een paar recente werken. Bekijk ze en oordeel zelf. Wij horen graag wat je er zelf van denkt. Heb je er zin in? Schrijf je dan, als je nog geen lid bent, in bij onze mailgroep en start met de lessen, gratis, vrijblijvend en op je eigen ritme. Je kan alle informatie vinden op onze website http://fotografiegroep.seniorennet.be Hopelijk tot binnenkort.
Mailgroep fotografie	Cursus Betere compositie	HenLo